جرثقیل چیست
جرثقیل در واقع یک نوع ماشین یا تجهیز، دکل یا سازه مرتفعی است که توسط طناب و قرقره هایی برای بالا کشیدن یا پایین آوردن اشیا و لوازم از آن استفاده می گردد. این دستگاه با استفاده یک یا چند ماشین ساده برای ایجاد مزیت مکانیکی و در نتیجه حرکت بارهای فراتر از توانایی طبیعی نیروی انسانی است. جرثقیل معمولا در صنعت حمل و نقل برای بارگیری و تخلیه یا برای حرکت اجسام بکار می رود.
کاربرد آنها عمدتا در صنایع ساختمانی یا سازه های عظیم دیگر و کارخانه های صنعتی است. جرثقیل هایی که در صنایع ساختمانی از آنها استفاده می شود اکثر مواقع به طور موقت نصب می گردد. البته می توان آن ها را روی زمین یا بر روی وسایل نقلیه مخصوصی نیز نصب کرد.
جرثقیل ها معمولا به دو روش کنترل میگردد. در روش اول یک اپراتور درون کابینی که همراه جرثقیل حرکت می کند نشسته و توسط دکمه هایی که با یک کابل به ایستگاه کنترل متصل هستند، جرثقیل را کنترل می کند. در روش دیگر از روش کنترل از راه دور (بی سیم ) استفاده می شود. در هر صورت اپراتور مذکور مسئول ایمنی جرثقیل و جان افرادی است که در ارتباط با جرثقیل کار می کنند.
اولین نسل از جرثقیل ها در یونان باستان ابداع و اختراع شدند و بوسیله انسان ها و یا حیوانات باری همچون الاغ از آنها استفاده می شد. این جرثقیل ها معمولا در اکثر مواقع برای ساخت سازه های بلند مورد استفاده قرار می گرفتند. بعدها جرثقیل های بزرگتری ساخته شدند که با چرخ دنده کار می کردند و امکان بلند کردن اجسام سنگین تر را مهیا می ساختند .
انواع جرثقیل
امروزه جرثقیل به شکل ها و اندازه های مختلفی تولید گردیده و کاربردهای بسیار متنوعی نیز دارند. که میتوان به جرثقیل خودرویی، جرثقیل برجی و جرثقیل برقی اشاره کرد که نقطه مشترک همه آنها استفاده از انرژی برقی و مکانیکی و استفاده از قلاب و کابل حمل می باشد.
جرثقیلهای برقی انواع مختلفی دارند. برخی از این نوع جرثقیل ها عبارتند از جرثقیل سقفی تک پل و جرثقیل سقفی دو پل، جرثقیل دروازه ای، جرثقیل ستونی، جرثقیل دیواری و غیره. همه آنها شامل سازه فلزی و تجهیزات بالابری و پیشروی در سطح میباشند.
جرثقیل سقفی
در اکثر مواقع در هر محیط صنعتی، ساختمانی، کارگاهی و همچنین صنایع مختلف وقتی وزن تجهیزات به بیشتر از هزار کیلوگرم برسد بلافاصله نیاز به جرثقیل احساس می گردد که جرثقیل سقفی برای این کار بهترین گذینه میباشد. جرثقیل سقفی همانطور که از اسمش پیداست در سقف سالن نصب می گردد و در طول و عرض و ارتفاع سالن بارها و اجسام سنگین موجود را جابجا میکنند. به عبارتی جرثقیل سقفی یکی از پرکاربردترین تجهیزات جابجایی و لیفتینگ مواد و اجسام می باشد. جرثقیل سقفی دارای انواع مختلفی می باشند و بر اساس نیاز مصرف کننده یکی از انواع جرثقیل سقفی بسیار کاربردی و مناسب می باشد.
جرثقیل سقفی را میتوان به دو دسته اصلی جرثقیل سقفی دو پل و جرثقیل سقفی تک پل تقسیم نمود. در ادامه هر یک از این دسته بندیها بر اساس شرایط اختصاصی سالن محل نصب به دو زیر دسته تقسیم می شوند که عبارتند از:
جرثقیل سقفی دو پل رونشین و جرثقیل سقفی دو پل آویز و جرثقیل سقفی تک پل رونشین و جرثقیل سقفی تک پل آویز
جرثقیل دروازه ای
بیشترین زمینه استفاده از جرثقیل دروازه ای در فضای آزاد محیط می باشد. از آنجا که در فضای آزاد امکان اجرای تیر حمال و سازه موجود نمی باشد لذا می توان با اجرای ریل های جرثقیل بر روی زمین که البته نیاز به فونداسیون مناسب و مهندسی طبق مقررات دارد، شرایط عملکرد جرثقیل دروازه ای را فراهم آورد. لازم به ذکر است که در برخی موارد از جرثقیل دروازه ای در فضای داخل سالن نیز استفاده می شود. اگر سالن قابلیت تحمل بار جرثقیل سقفی را نداشته باشد و یا اینکه در سوله های طولانی تیرحمال موجود نباشد و چنانچه محدودیت فضا جهت نصب جرثقیل دروازه ای وجود نداشته باشد، استفاده از جرثقیل دروازه ای در داخل سالن نیز بسیار مقرون به صرفه خواهد بود.
جرثقیل بازویی
جرثقیل بازویی با عناوین های مختلفی در صنعت جرثقیل سقفی شناخته شده اند. عبارتهایی نظیر جرثقیل بازویی، جرثقیل ستونی، جرثقیل ستونی بازویی، جرثقیل گردان، جرثقیل دیواری، جرثقیل پرچمی و … واژگانی از این قبیل می باشند که در توصیف این نوع جرثقیل به کار برده می شوند. در بیشتر انواع جرثقیل های بازویی روش جابه جایی تجهیزات به این صورت است که حرکت طولی در سالن یا فضای آزاد به حرکت دورانی تبدیل خواهد شد. به عبارت دیگر جرثقیل بازویی در مساحت یک دایره کامل و یا در بخشی از مساحت یک دایره و همچنین در راستای قائم بار و اجسام را جابه جا می کنند. ویژگیهای اختصاصی انواع جرثقیل بازویی این نوع جرثقیل را تبدیل به بهترین انتخاب در اکثر مواقع می کند. جرثقیل بازویی را می توان هم به صورت دستی و هم به صورت برقی اجرا نمود.
تاور کرین ها (جرثقیلهای برجی):
این مدل جرثقیل ها با توسعه تکنولوژی و ساخت سازه های بلند مرتبه در شهر های پر جمعیت بسیار رونق گرفته اند و در زمان کنونی و در سرتاسر دنیا وبه خصوص در ساختمان های بلند و آسمان خراشها و برج ها برای تسریع در اجرای عملیات ساختمانی و پایین آوردن هزینه جابجایی به کار گرفته می شوند. به دلیل شعاع عمل وسیع و ارتفاع خیلی زیاد این نوع جرثقیل ها بر روی بنای در حال ساخت ساختمان ها تکیه داده می شوند و با پیشرفت ارتفاع ساختمان آن ها هم بالا می روند.که این جرثقیل ها انواع مختلفی نظیر :جرثقیل های برجی ثابت مستقل، جرثقیل های برجی تلسکوپی ،جرثقیل های برجی حائل دار ثابت ،جرثقیل های برجی سیار ،جرثقیل های بالارونده ،تاورکرین ها هستند .
اعضای تشکیل دهنده Tower crane به شرح زیر می باشد:
۱- بازوی حمال: وظیفه لیفت کردن و حمل کردن اجسام را برعهده دارد.
۲- بازوی متعادل کننده: وظیفه تعادل جرثقیل در حالت مختلف و گوناگون را بر عهده دارد.
۳-کابلهای مهار و تقویت: وظیفه اتصال بین بازوی تعادل و بازوی حمال را بر عهده دارد.
البته در بعضی یا تعدادی از این جرثقیل ها بازوی متعادل کننده وجود ندارد اما وزنه تعادل در قسمت پایین جرثقیل با استفاده از کابل های محکم به بازوی حمال وصل است.
۴- ارابه حرکت افقی در زیر بازوی حمال(Trolley)
دستورالعمل های بازرسی
هر چقدر پیچیدگی بار برداری بیشتر شود، امکان بروز حوادث بیشتر خواهد بود. هنگامی که شکل بار پیچیده است و یا به صورت خاص انجام می شود بایستی روش باربرداری ایمن از پیش مشخص گردد و این مهم با در نظر گرفتن مقررات و دستورالعمل های موجود قابل انجام است، شرکت آریا ایمن آوات برای بالابردن سطح ایمنی در صنعت و جامعه کار کشور دستورالعمل های موجود برای انواع جرثقیل را آماده کرده که در زیر میتوانید دانلود بفرمایید :
بازرسی ایمنی جرثقیل
بازرسی ایمنی جرثقیل میبایست توسط شرکت های مجاز و دارای صلاحیت انجام بپذیرد. مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار و رفاه اجتماعی و سازمان استاندارد، مرجع صادر کننده مجوز برای سازمان های مجاز بازرسی تجهیزات لیفتینگ هستند.
شرکت آریا ایمن آوات با دریافت هر دو مجوز مذکور و پرسنل متخصص و دارای سابقه خود، می‌تواند عملیات بازرسی ایمنی انواع جرثقیل ها و صدور گواهینامه سلامت را در سراسر کشور انجام دهد. عملیات بازرسی ایمنی جرثقیل از شروع تا اتمام در سه مرحله صورت می‌گیرد:
بازرسی ایمنی جرثقیل حین ساخت
در بازرسی ایمنی جرثقیل در حین ساخت، شرکت بازرسی می‌تواند شخص ثالث از طرف کارفرما یا خریدار جرثقیل باشد. شرکت بازرسی بایستی به کلیه فرآیند های ساخت نظارت کامل داشته باشد. پس از طی همه این مراحل گواهینامه ساخت جرثقیل صادر خواهد شد. در خصوص بازرسی حین ساخت موارد زیر توسط بازرس یا بازرسین مستقر در شرکت سازنده جرثقیل مورد بررسی قرار می گیرد:
- مرور قرار داد فی ما بین شرکت سازنده و کارفرما (خریدار)
- اخذ اطلاعات تکمیلی مورد نیاز جهت انجام بازرسی
- مطالعه و مرور بر طراحی جرثقیل و نقشه های اجرایی که به تایید کارفرما رسیده باشد
- بازرسی مواد اولیه که خود به دو دسته تقسیم می گردد:
- مواد اولیه یا اقلام خرید خارجی: مانند تجهیزات برقی، گیربکس ها، الکتروموتورها، درام ها و اقلام مشابه
- مواد اولیه یا اقلام خرید داخلی : شامل ورق های آهنی، تیرآهن، پیچ و مهره، الکترودهای جوشکاری و رنگ
- در موارد فوق بازرس ملزم به مطابقت آنالیز مواد، لیبل ها ، پلاک ها و مشخصات فنی این اقلام با مدارک و اسناد موجود و معتبر می باشد. بازرس در صورت مشاهده مغایرت می بایست کارفرما را مطلع نماید.
بازرسی ایمنی جرثقیل حین نصب
بازرسی ایمنی جرثقیل در حین نصب پس از Final Assembly و قبل از قرار گرفتن در سرویس طبق استانداردهای ISO و ANSI و FEM و CMAA صورت می پذیرد. بازرسی در حین نصب و راه اندازی پس از بازرسی های صورت گرفته در محل کارخانه انجام می پذیرد. در بازرسی حین نصب ۱۱ مورد زیر می بایست رعایت گردند:
- بازرسی ظاهری ( چشمی )
- بررسی سیستم برقی
- بررسی سیستم اتصال به زمین ( Earth)
- تست های عملکردی (Functional Tests)
- تست های اضافه بار (Overload Tests)
- بازرسی اتصالات و پیچ مهره ها
- تست خیز (Deflection Test)
- تست های عملکردی (Performance Test)
- مارکینگ (Marking)
- اطلاعات فنی (Technical Information)
- گواهینامه های تست و بازرسی
بازرسی ایمنی ادواری جرثقیل
در بازرسی ایمنی ادواری، کارکرد جرثقیل و کلیه قطعات و تجهیزات مورد بازرسی قرار خواهد گرفت . در صورت مشاهده مغایرت با استاندارد، بازرسی وضیفه دارد که از ادامه فعالیت جرثقیل و از کار با آن جلوگیری نماید. بر اساس استاندارد، بازرسی ایمنی جرثقیل ها به صورت دوره های شش ماهه میباشد. در صورتی که جرثقیل مورد تائید باشد و با استاندارد های بین اللمللی و داخلی مغایرت نداشته باشد گواهینامه ی سلامت فنی برای مدت شش ماه صادر می گردد. در مواردی که ایراد و مغایرت جرثقیل بیش از حد بوده و کاربری جرثقیل باعث بروز حادثه و ایجاد خسارت های مالی و جانی گردد، بازرس مربوطه می بایست سریعا اقدام به جلوگیری از کاربری جرثقیل نموده و کاربری و بازرسی مجدد منوط به رفع ایرادات و موارد عدم انطباق خواهد بود .
تعمیرات اساسی جرثقیل و همچنین سقوط و یا واژگونی آن باعث ابطال گواهینامه سلامت جرثقیل می گردد. اگر چه اعتبار گواهینامه سلامت جرثقیل بر اساس استانداردهای مربوطه حداکثر ۶ ماه پیش بینی شده است، اما پس از هر تعمیر اساسی مجددا بایستی مورد بازرسی قرار گرفته و گواهینامه سلامت دریافت نماید.
تست بار جرثقیل
تست بار به منظور اطمینان از عملکرد ایمن و اندازه گیری میزان بار مجاز جرثقیل انجام می شود. در زمینه تست بار ابتدا می بایست با واژه هایی که به طور معمول هنگام تست بار جرثقیل به کار می روند آشنا شویم.
SWL: Safe Working Load
WLL: Working Load Limit
MRC: Maximum Rated Capacity
این سه اصطلاح تقریبا هم معنی بوده و به جای یکدیگر نیز به کار برده می شوند. حروف اختصاری SWL به معنای بار کاری ایمن، اصطلاحی قدیمی تر بوده و اخیرا کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. به جای آن، استفاده از WLL به معنای محدودیت بار کاری و به معنای حداکثر ظرفیت نامی شایع تر هستند.
بازرس ایمنی جرثقیل پس از انجام تست بار و اطمینان از عملکرد صحیح دستگاه در بار مورد نظر، عدد مذکور را به عنوان ظرفیت مجاز جرثقیل در گواهینامه سلامت دستگاه ذکر می کند. اپراتور یا بهره بردار به هیج وجه مجاز نیستند خارج از طرفیت درج شده در گواهینامه سلامت جرثقیل باربرداری انجام دهند. در غیر این صورت مسئولیت حوادث احتمالی و یا واژگونی و سقوط جرثقیل به عهده آنان خواهد بود.
چک لیست بازرسی جرثقیل
چک لیست بازرسی ایمنی جرثقیل اسناد و مدارک هر شرکت بازرسی بوده و وظیفه تهیه آن به عهده مدیر فنی میباشد. یک بازرسی کامل و با کیفیت مستلزم و تخصصی وجود یک چک لیست بازرسی است که همه جوانب و نکات ریز بازرسی از یک دستگاه را شامل شود.
قبل از استفاده اولیه، همه جرثقیل های کارکرده و نو برای اینکه مشخص شود هیچ خطری از لحاظ ایمنی وجود ندارد باید بازرسی شوند (بازرسی اولیه). سپس بازرسی ادواری طبق چک لیست مربوطه با فاصله های زمانی معین باید انجام شوند.برخی از قسمت ها نیاز به بازرسی و سرکشی روزانه دارند، در صورتی که بقیه تجهیزات تنها احتیاج به بررسی و تست ماهیانه دارند. در یک بازرسی باید دقت شود تا عیب هایی که ممکن است بین دو بازرسی به وجود آمده باشد تشخیص داده شود و نسبت به برطرف کردن آنها اقدامات لازم انجام گیرد .
چک لیست بازرسی ایمنی جرثقیل ساختار و عملکرد جرثقیل را قبل از شروع عملیات و استفاده معمول از آن بررسی می کند. این چک لیست ها به اپراتورها و مسئولین ایمنی کمک می کند تا آسیب های ساختاری قابل مشاهده مانند قلاب جرثقیل، طناب های مفتولی و غیره را بررسی کنند. همچنین به تعیین وضعیت سلامت دستگاه از جمله علائم هشدار دهنده، ترمزها، کنترل ها و غیره کمک می کند. از این رو این کار اهمیت بسیاری در روند ایمنی پروژه و جرثقیل ها دارند.
چک لیست ها بر اساس نیاز بازرس ها از استانداردها استخراج می شوند. به عنوان مثال چک لیست بازرسان دوره ای کامل‌ترین نوع چک لیست است که همه موراد استاندارد در آن گنجانده شده، اما چک لیست‌های روزانه و ماهیانه مختص استفاده اپراتورها و مسئولین HSE است. اپراتورهای جرثقیل، ناظران پروژه و مدیران HSE با استفاده از چک لیست بازرسی جرثقیل، بدنه جرثقیل و قابلیت‌های عملیاتی دستگاه را هر روز بررسی میکنند. استفاده از این چک لیست بازرسی جرثقیل مطابقت جرثقیل و عملکرد آن را با استانداردهای ایمنی OSHA تضمین می کند، خطر آسیب به پرسنل و آسیب جسمی را به حداقل می رساند.
در اینجا برخی از موارد مربوط به چک لیست روزانه، ماهیانه و سالانه مورد بررسی قرار می گیرد. باید توجه داشت که موارد هر چک لیست بسته به نوع دستگاه و استاندارد مربوطه متفاوت است. شرکت بازرسی آریا ایمن آوات می تواند برای تهیه چک لیست متناسب با فعالیت مجموعه شما، مشاوره تخصصی ارائه نماید.
چک لیست روزانه و ماهیانه
در این چک لیست موارد بسیاری دیده می شود که عبارتند از:
چک لیست روزانه
به صورت روزانه به دنبال همه تنظیمات ناسازگاری باشید که در عملکرد صحیح جرثقیل اختلال ایجاد می کنند.
- روزانه هرگونه خرابی یا نشتی در خطوط، مخازن، شیرها، پمپ های تخلیه و سایر سیستم های هوا یا هیدرولیک را بررسی کنید.
- هر گونه آسیب مانند هر قلاب تغییر شکل یافته یا ترک خورده را بررسی کنید. این کار باید روزانه و همچنین ماهیانه انجام شود. برای بازرسی های ماهیانه، سابقه صدور گواهینامه را با امضا و تاریخ بازرس نگه دارید.
- زنجیرهای بالابر از جمله اتصالات انتهایی باید از نظر تغییر شکل بررسی شوند. بازرسی سایش، پیچ خوردگی یا اعوجاج سیم بکسل هر روز باید بررسی شود.
- در صورت لزوم به دنبال سایش بیش از حد اجزا باشید.
- بررسی کنید که آیا سیستم چرخش سیم بکسل بر اساس توصیه های سازنده کار می کند یا خیر
چک لیست سالیانه:
به صورت سالانه این موارد هم اهمیت بسیار زیادی دارند و لازم است تا به دقت مورد بررسی قرار گیرد:
- اعضای تغییر شکل یافته، ترک خورده یا خورده شده را بازرسی کنید.
- به دنبال پیچ و مهره‌های شل باشید.
- میزان سایش در سیستم ترمز و کلاچ را به دقت بررسی کنید.
- عدم دقت در ابزارهای اندازه‌گیری بار، باد و سایر شاخص ها را بررسی کنید.
- سایش زیاد زنجیر چرخ محرک و کشش شدید زنجیر را بررسی کنید. (بسته به مدل دستگاه)
- هرگونه خرابی کنتاکتورهای کنترل کننده و سوئیچ ها دستگاه برق باید بررسی شود.
- بررسی لاستیک برای آسیب دیدگی یا فرسودگی. (بسته به مدل دستگاه)
چک لیست از استاندارد مربوطه استخراج میگردد. هرچه چک لیست کامل‌تر و جامع‌تری در اختیار داشته باشیم، بازرسی کامل‌تری نیز از جرثقیل انجام خواهد شد. در بالاچند نمونه چک لیست برای دانلود قرار داده شده است.
اهمیت بازرسی جرثقیل
جرثقیل ها با جابجایی اجسام سنگین کارها را آسان کرده و سرعت کار را بالا می برند و کارهایی که باتوان نیروهای انسانی قابل انجام نیستند را قابل اجرا میکنند. انواع جرثقیل ها مانند جرثقیل سقفی، جرثقیل موبایل (متحرک)، تاور کرین (برجی) در محیط باز فعالیت کرده و قطعات الکتریکی و مکانیکی آنها بعد از مدتی کار مداوم و شرایط جوی دچار فرسودگی و یا خرابی خواهند شد و جان افراد را به خطر انداحته و خسارات جبران ناپذیری به وجود می آورند.
لذا بازرسی جرثقیل توسط تکنیسین های ماهر و متخصص کار آزموده می تواند از بروز حوادث جلوگیری کند. پس از بازرسی جرثقیل عدم انطباقات آن با استاندارد مشخص می‌شود. این عدم انطباقات توسط گزارش بازرسی به اطلاع کارفرما رسانده می‌شود. در صورت خوردگی یا شکستگی هر یک از قطعات و تجهیزات و یا نیاز به روغن کاری، تعمیر و تعویض قطعات هیدرولیکی، مکانیکی و برقی، همه موارد باید برطرف شوند.و تا زمان بر طرف کردن موارد اساسی عدم انطباق از جرثقیل هیچگونه استفاده ای نشود .
بازرسی جرثقیل به صورت دروه ای ایمنی جرثقیل و افراد مرتبط با آن را تامین می نماید.
شرکت بازرسی آریا ایمن آوات با سال ها تجربه در زمینه خدمات بازرسی جرثقیل، یکی از حرفه ای ترین شرکت ها در حوزه بازرسی است. شرکت آریا با دریافت کلیه مجوزهای لازم از سازمان ملی استاندارد و وزارت کار و رفاه اجتماعی ، آماده ارائه کلیه خدمات بازرسی ایمنی جرثقیل در سراسر کشور عزیزمان ایران است.
ما در آریا ایمن آوات با در اختیار داشتن دفتر و نمایندگی در اغلب استان های کشور، خدمات بازرسی ایمنی انواع جرثقیل و صدور گواهینامه سلامت را بر اساس استاندارد ASME B30و با بهترین کیفیت و نازلترین قیمت در سراسر ایران انجام می دهیم. بازرسی ادواری جرثقیل و صدور گواهینامه سلامت باعث بالا بردن ایمنی کاربری و افزایش قابل توجه عمر دستگاه ها خواهد شد.
بازرسی تاور کرین، بازرسی جرثقیل موبایل، بازرسی کلایمر، بازرسی بالابر کارگاهی، بازرسی جرثقیل سقفی و دروازه ای بازرسی جرثقیل مونوریل و بازرسی تجهیزات باربرداری (تسمه و بلت و چشمی و شگل و غیره) خدمات قابل ارایه توسط شرکت آریا ایمن آوات هستند. تست بار جرثقیل از مراحل مهم روند بازرسی جرثقیل میباشد. ما بر اساس اصول استاندارد ASME B30 و با تکیه بر چک لیست تخصصی بازرسی، به دقت تست بار را انجام خواهیم داد و ظرفیت ایمن جرثقیل را مشخص می‌کنیم.
